*Σ.τ.Μ: Σημείωμα της Μεταφράστριας

Η επιλογή του ονόματος του blog είναι ένας τρόπος απόδοσης φόρου τιμής στους αφανείς ήρωες, στους άγνωστους μεταφραστές, που πάντα μένουν στο περιθώριο. Σε αυτούς που το έργο τους συνήθως δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και το όνομά τους δεν αναφέρεται συχνά. Σε όλους αυτούς, που για πολλούς πρέπει να ξέρουν τα πάντα, αλλά για τους περισσότερους δεν κάνουν τίποτα. Είναι μια απάντηση στην ερώτηση: «Με τί ασχολείσαι; Α! Το σπούδασες;» και σε σχόλια τύπου: «Σιγά, μωρέ τη δουλειά! Ανοίγεις λεξικό, βρίσκεις λέξη, κλείνεις λεξικό». Η μετάφραση είναι πολλά παραπάνω από λεξικά και ηλεκτρονικά προγράμματα και η δουλειά του μεταφραστή δεν περιορίζεται στο τέλος μια σελίδας υπό το σύμβολο Σ.τ.Μ! Κι αν για πολλούς, οι μεταφραστές είναι «αόρατοι», εδώ συμμεριζόμαστε την άποψη του M. Serres για τους μεταφραστές, σύμφωνα με την οποία, οι μεταφραστές πρέπει να αποτελέσουν αναπόσπαστο κομμάτι της συντροφιάς των αγγέλων και να μην ξεχνούν ότι ... les pires Anges se voient; les meilleurs disparaissent…(οι χειρότεροι άγγελοι είναι ορατοί, οι καλύτεροι εξαφανίζονται). Με αυτό το blog θα εξαφανιστούμε σίγουρα, παναπεί θα γίνουμε καλύτεροι!

*Σ.τ.Μ.: Κι αν νομίζετε ότι σ’ αυτό το blog θα βρείτε μόνο Μεταφραστικά, γελιέστε! Σε αυτή την πόλη των Αγγέλων…ο Θεός είναι η Γλώσσα, την οποία και θα υμνούμε! ΕυΛόγησον!

Δευτέρα 17 Μαΐου 2010

Πίσω απο τις Λέξεις...έχει Συννεφιά!


Στην εκπομπή του Λάκη Λαζόπουλου της προηγούμενης βδομάδας, όπως πάντα υπήρχε σχόλιο για τα πολύ καλά ελληνικά του Πρωθυπουργού μας και το γεγονός ότι δεν μπορεί να αρθρώσει λέξη αν δεν διαβάζει τα σκονάκια του(!) Και το αμέσως επόμενο σχόλιο του Λαζόπουλου ήταν, όχι τόσο το ότι ο Πρωθυπουργός δεν μιλάει καλά ελληνικά (τουλάχιστον μιλάει αγγλικά, να’ ναι καλά το Yale) αλλά το ότι της Λέξης προηγείται η Σκέψη κι αν σου λείπουν λέξεις, σου λείπουν σκέψεις! Και κάπου εκεί, άδραξα την ευκαιρία!
Σύμφωνα με έρευνες, σκέψη και λέξη δεν συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά που προϋπάρχουν, δηλαδή που υπάρχουν εξ’ αρχής, αλλά είναι προϊόντα της ανθρώπινης εξέλιξης. Ακόμα και στα μικρά παιδιά, διαπιστώνεται ένα προνοητικό στάδιο κατά τη διαμόρφωση της γλώσσας και ένα προγλωσσικό στάδιο στην εξέλιξη της σκέψης! Αυτή η σχέση, λοιπόν, δημιουργείται, μεταβάλλεται και επεκτείνεται προς όλες τις πλευρές της ανθρώπινης εξέλιξης.
Από την άλλη όμως, δεν μπορούμε να φανταστούμε τη λέξη και τη σκέψη ως δυο ανεξάρτητα στοιχεία που εξελίσσονται παράλληλα και τέμνονται μόνο σε κάποια σημεία της εξελικτικής πορείας. Το σημείο στο οποίο σκοντάφτουμε είναι ακριβώς το ότι λαμβάνουμε τη λέξη και τη νόηση ως δυο ετερογενείς δραστηριότητες της συνείδησης. Χωρίζουμε δηλαδή την ολότητα (συνείδηση) σε δυο μέρη (λέξη και σκέψη), τα οποία όμως δεν περιέχουν όσες ιδιότητες ανήκουν στην ολότητα και έτσι εξ’ αρχής αποκλείεται η διαδικασία ανίχνευσης αυτών των ιδιοτήτων! Προκειμένου να ξεπεράσουμε αυτό το εμπόδιο, αρκεί να αντικαταστήσουμε τη λέξη με τη σημασία της λέξης.
Η σημασία της λέξης δεν επιδέχεται περαιτέρω διαίρεση και επιπλέον δεν μπορούμε να πούμε αν αποτελεί φαινόμενο μόνο της γλώσσας ή φαινόμενο μόνο της νόησης, αφού από τη μια η σημασία είναι απαραίτητο στοιχείο της λέξης (λέξη χωρίς σημασία δεν είναι λέξη) και από την άλλη ο σχηματισμός έννοιας, δηλαδή σημασίας, είναι μια καθαρά νοητική πράξη! Επομένως, η σημασία της λέξης είναι ταυτόχρονα ένα γλωσσικό αλλά και ένα νοητικό φαινόμενο, είναι η ενότητα λέξης και σκέψης!
Στο σημείο αυτό θα μπορούσε ο καθένας να πει: «Ναι, αλλά μια λέξη μπορεί να έχει περισσότερες από μια σημασίες και τι πραγματικά συμβαίνει σ' αυτήν την περίπτωση;»  Η απάντηση είναι απλή. Όσες σημασίες και να έχει μια λέξη πολλές φορές βρισκόμαστε σε θέση να λέμε "δεν μπορώ να το πω με λέξεις" ή "μακάρι να έβρισκα ακριβώς τη λέξη που θέλω για να καταλάβεις τι έχω στο μυαλό μου".  Πάντα, λοιπόν,  έχουμε κάτι στο μυαλό μας, ένα κρυφό μήνυμα, που όσες σημασίες κι αν έχουν οι λέξεις, δυσκολευόμαστε να το βρούμε και να το "πούμε", μένοντας με το πικρό παράπονο ότι η σκέψη μας δεν μπορεί να εκφραστεί γλωσσικά. Για να ξεπεράσουμε και να προσπεράσουμε αυτά τα παράπονα, ανοίγουμε νέους δρόμους από τη σκέψη στη λέξη μέσω καινούργιων σημασιών των λέξεων! Και αυτό δε θα σταματήσει ποτε! Διότι, όπως έχω ξαναπεί: τι άλλο μπορεί να χαρακτηρίσει περισσότερο τη γλώσσα απ’ ότι η ζωντάνια;
Και να πούμε και κάτι ακόμα: η σκέψη δεν είναι ο τελευταίος ή ο πρώτος σταθμός σε όλη αυτή τη διαδικασία. Δεν φέρνει η μια σκέψη την άλλη, ή διαφορετικά μια σκέψη δεν δημιουργείται έτσι από το πουθενά και μόνη της, αλλά προκύπτει από τα κίνητρα της συνείδησης μας, που δεν είναι τίποτα άλλο από τα πάθη και τις ορμές μας, τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά μας, τις συγκινήσεις και τις παρωθήσεις μας. Πίσω από τη σκέψη βρίσκονται συγκινησιακές και βουλητικές τάσεις. Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε την εξής εικόνα δοσμένη, ανεπανάληπτα εννοείται, από τον Βυγκότσκι: αν συγκρίναμε τη σκέψη με ένα κρεμάμενο σύννεφο, που ξεσπά σε μια βροχή λέξεων, τότε ο άνεμος που φυσά και κινεί το σύννεφο είναι τα κίνητρα της συνείδησης!

*Σ.τ.Μ.: Τώρα βγάλαμε σαφέστερα συμπεράσματα για τον Κύριο Πρωθυπουργό! Αν λάβουμε υπόψη μας το (ρόζ) σύννεφο των σκέψεών του (έτσι κι αλλιώς μόνο νεφελώδης μπορεί να είναι η κατάσταση στο μυαλό του) και τις σταγονούλες λέξεων που πέφτουν από το στόμα του μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τα κίνητρά του! Προτείνω να γίνουμε άνεμος και να φυσήξει κόντρα!!!

http://www.youtube.com/watch?v=2ho4-lpihc4

2 σχόλια:

Unknown είπε...

Πάρα πολύ έξυπνο. Μου άρεσε πολύ. Μπράβο

Bery είπε...

Ευχαριστώ πολύ! Η εξυπνάδα, όλη του Βιγκότσκι! Η συγκεκριμένη ανάλυση, δική μου!