Μη μιλάς! Δεν είναι απαραίτητο!

Κοιταζόμαστε, μου κάνει ένα νεύμα, κουνάει τα χέρια με συγκεκριμένο τρόπο και…αυτό ήταν! Επικοινωνία επετεύχθη! Ο λόγος για μια κυρία που βρισκόταν λίγες θέσεις πιο μπροστά από μένα στην ουρά για το ταμείο της τράπεζας. Μου ζήτησε να πάρω αν θέλω τη θέση της, αφού η ίδια έπρεπε να φύγει ύστερα από ένα τηλεφώνημα που δέχτηκε. Οι μόνες κουβέντες που ειπώθηκαν ήταν το «ευχαριστώ» που της είπα εγώ και το «γειά χαρά» που είπε εκείνη φεύγοντας. Όλα τ' άλλα ήταν χειρονομίες! Και δεν ήταν γνωστή ή φίλη για να έχουμε κοινό κώδικα επικοινωνίας. Αυτό σημαίνει ότι η επικοινωνία δεν επιτυγχάνεται μόνο με τη γλώσσα και η ίδια η γλώσσα δεν είναι μόνο επικοινωνία. Μάλιστα, είναι πλέον γενικώς αποδεκτό, ότι η γλώσσα εμφανίστηκε ως σύστημα επικοινωνίας αποτελούμενο μάλλον από χειρονομίες παρά από ήχους. Η επιτυχής προσπάθεια των ψυχογλωσσολόγων να διδάξουν παρόμοια με τη γλώσσα συστήματα χειρονομιών σε χιμπατζήδες αλλά και το γεγονός ότι ο άνθρωπος του Νεάτερνταλ, που τα φωνητικά του όργανα έμοιαζαν πολύ με αυτά των χιμπατζήδων, χρησιμοποιούσε χειρονομίες για να επικοινωνήσει παρά φωνητικά καλέσματα, ενισχύει την άποψη ότι ξεκινήσαμε από χειρονομίες και φτάσαμε στη φωνή. Αυτές και πολλές άλλες ενδείξεις μας οδηγούν ακριβώς στο συμπέρασμα ότι φτάσαμε στη γλώσσα, όπως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα, ξεκινώντας από ένα σύστημα χειρονομιών, το οποίο εξελίχθηκε καθώς το μυαλό μεγάλωνε σε όγκο και αποκτούσε την ικανότητα επεξεργασίας σύνθετων λειτουργιών. Εκτός των άλλων, σκεφτείτε ότι τα όργανα της ομιλίας ή διαφορετικά τα φωνητικά όργανα, όπως οι πνεύμονες, η γλώσσα, τα δόντια κ.τ.λ. υπηρετούν κάποια βιολογική λειτουργία βασικότερη απο αυτήν της παραγωγής φωνητικών σημάτων. Βασική λειτουργία των πνευμόνων, για παράδειγμα, είναι η αναπνοή ή το να μάθουμε ζωγραφική, αφού κατά τη διάρκεια της ζωής μας μαθαίνουμε να τους δίνουμε άλλο χρώμα και κατά προτίμηση μαύρο, η βασική λειτουργία των δοντιών είναι η μάσηση της τροφής και όχι η προφορά των οδοντικών συμφώνων κ.τ.λ. Ένα από τα βασικά κινητικά συστήματα που όλοι γνωρίζουμε είναι η νοηματική γλώσσα, η οποία δεν υστερεί σε τίποτα από τις άλλες «με φωνή» γλώσσες, καθώς έχει το δικό της συντακτικό, τη δική της γραμματική και συνεχώς εμπλουτίζεται με νέο λεξιλόγιο.

*Σ.τ.Μ.: Υπάρχουν άνθρωποι, ανάμεσά τους κι εγώ, που δεν τους είναι εύκολο να πουν ούτε μια λέξη, αν δεν κάνουν ταυτόχρονα μορφασμούς και κινήσεις με τα χέρια ή/και το κεφάλι. Κι αναρωτιέμαι αν πρόκειται για ζήτημα εκφραστικότητας και πάθους για τα λεγόμενα ή αν είναι απομεινάρι της παλιάς χιμπατζήδικης ζωής μας!